Neste primeiro trimestre, nos ambientes de educación infantil, fomentouse a creatividade e o pensamento computacional a través do uso de materiais de Polos Creativos, que permiten aos nenos e nenas explorar novas formas de aprender. Estes materiais, como bloques de construción, xogos de codificación e robots programables, proporcionan un espazo para que os pequenos experimenten e resolvan problemas de maneira lúdica, estimulando a súa capacidade de pensamento crítico e a súa imaxinación. Ao manipular estes recursos, os nenos non só desenvolven habilidades técnicas, senón tamén competencias cognitivas e sociais, aprendendo a traballar en equipo e a tomar decisións, aspectos fundamentais para o seu desenvolvemento integral.
No ambiente simbólico/constructivo, descubrimos o Kappla, que ofrece numerosas vantaxes no desenvolvemento infantil. Favorece a creatividade, a imaxinación e as habilidades espaciais dos nenos. Ao manipular as súas pezas, os pequenos melloran a súa coordinación motriz, a capacidade de resolución de problemas e o pensamento crítico, ao tempo que promoven a súa autonomía e traballo en equipo. A simplicidade do xogo permite unha gran versatilidade, adaptándose a diferentes niveis de dificultade e estimulando a exploración e a construcción de novas ideas de maneira lúdica e divertida.
Outra das propostas foi a construcción e xogo libre con poliedros de madeira. Esta proposta ofreceunos vantaxes significativas no desenvolvemento de habilidades espaciais, lóxicas e creativas, ao permitir que os nenos constrúan e experimenten de maneira libre con formas xeométricas. A manipulación destes poliedros potencia a descomposición de figuras complexas en formas máis simples, un paso clave no pensamento computacional, e fomenta a abstracción ao explorar diferentes disposicións e estruturas. Este tipo de xogo tamén favorece o aprendizaxe activo e manipulativo, permitindo aos pequenos resolver problemas de forma práctica mentres crean novas formas ou estruturas. A través do aprendizaxe baseado no deseño, os nenos desenvolven a súa capacidade de planificar, experimentar e modificar as súas ideas en tempo real.
Así, o xogo con poliedros non só afianza as competencias matemáticas e de pensamento crítico, senón que tamén estimula o desenvolvemento de habilidades sociais e cognitivas fundamentais no marco do pensamento computacional.
No ambiente artístico, estivemos a traballar cos lápis 3D para representar obras de arte. Esta proposta proporciona vantaxes significativas no desenvolvemento das habilidades creativas e cognitivas dos nenos. Ao recrear un cadro de xeito tridimensional, os pequenos melloran a súa percepción espacial, a motricidade fina e a capacidade de resolver problemas de xeito práctico.
O uso do lápis 3D para representar obras de arte pode relacionarse de xeito eficaz cos pasos do pensamento computacional, como son a descomposición, o recoñecemento de patróns, a abstracción e os algoritmos. Primeiro, ao crear unha obra en 3D, os nenos practican a descomposición, xa que deben dividir a súa idea ou proxecto en partes máis pequenas e manexables, como as formas básicas que compoñen a escultura. Despois, a través do recoñecemento de patróns, identifican como certos deseños ou estruturas se repiten, tanto no proceso creativo como nas formas que queren crear. A abstracción entra en xogo cando os pequenos simplifican a súa obra, deixando de lado detalles innecesarios e centrando a súa atención nas características clave da forma que desexan representar. Finalmente, a aplicación de algoritmos consiste en planificar os pasos necesarios para dar forma á obra, desde o comezo ata o final, creando un conxunto de instrucións claras que guiarán o proceso de construción. Así, o uso do lápis 3D non só potencia a creatividade, senón que tamén favorece o desenvolvemento das competencias clave do pensamento computacional.
Outra das propostas neste ambiente foi a reprodución de pequenas esculturas con arames e papel de aluminio. Neste proceso, os pequenos aplican a descomposición ao dividir a tarefa en fases, como a elección do materiais, a creación da estrutura base e a adición de detalles. O recoñecemento de patróns xoga un papel importante, pois os nenos identifican formas e repeticións para dar coherencia ás súas esculturas. A través da abstracción, simplifican as ideas complexas, reducindo detalles para centrarse nos elementos fundamentais das figuras. Finalmente, a algoritmia entra en acción cando seguen pasos lóxicos para construír a súa escultura, asegurándose de que as distintas partes se encaixan correctamente. Este enfoque non só promove o desenvolvemento de habilidades técnicas e espaciais, senón que tamén fomenta a resolución creativa de problemas e a capacidade de planificar e executar proxectos de maneira autónoma.
Este tipo de propostas favorecen a expresión artística e fomentan a imaxinación, permitindo que os nenos transformen ideas abstractas en obxectos concretos. Ademais, ao traballar con diferentes formas, cores e texturas, os nenos adquiren unha mellor comprensión das proporcións e a composición, o que potencia a súa apreciación polo arte e a súa capacidade de pensar de maneira innovadora.
No ambiente de luces e sombras, presentamos diferentes propostas coa mesa de luz. Esta, cando se emprega para traballar conceptos matemáticos como o conteo ou a asociación de cifras con cantidade, ofrece vantaxes notables ao integrar o pensamento computacional no proceso de aprendizaxe. Ao utilizar materiais manipulativos e visualmente atractivos, os nenos non só reforzan as súas habilidades matemáticas, senón que tamén desenvolven competencias clave do pensamento computacional, como a descomposición e a algoritmia, ao resolver problemas paso a paso.
Este enfoque fomenta a aprendizaxe activo e manipulativo, permitindo que os pequenos experimenten de maneira práctica e interactiva, o que favorece a comprensión profunda. A través da aprendizaxe baseado no deseño, os nenos poden crear e probar diferentes solucións a problemas matemáticos, traballando de forma autónoma ou en colaboración entre iguais, compartindo estratexias e mellorando as súas habilidades de resolución de problemas de maneira conxunta. Así, a mesa de luz non só potencia a aprendizaxe das matemáticas, senón que tamén afianza competencias cognitivas e sociais fundamentais para o desenvolvemento integral dos nenos.
Para rematar, no ambiente de lectoescritura e cientifico-tecnolóxico, enfocouse o traballo do pensamento computacional a través de diferentes propostas. A primeira foi o dun froito do outono cun microscopio, a cal ofrece importantes beneficios para o desenvolvemento de habilidades cognitivas e técnicas.
A primeira fase deste proceso consiste na descomposición, onde os estudantes analizan o froito ao microscopio e o dividen en partes máis pequenas, como as células, sementes ou fibras. Este paso lles permite comprender mellor a súa estrutura e entender como cada parte contribúe ao conxunto. A descomposición é esencial para simplificar problemas complexos e facilitar a súa análise.
A continuación, a observación microscópica tamén favorece o recoñecemento de patróns. Ao examinar as estruturas do froito, os estudantes poden identificar repeticións e formas similares, o que lles axuda a recoñecer patróns tanto na natureza como en contextos máis amplos. Este recoñecemento é unha habilidade clave do pensamento computacional, xa que permite identificar regularidades que se poden aplicar a distintos problemas.
Unha vez recoñecidos os patróns, os estudantes aplican o principio da abstracción. Neste paso, abstraen as características máis relevantes do froito, como a súa forma ou as súas partes principais, deixando de lado os detalles que non son fundamentais para o obxectivo do estudo. A abstracción axuda a centrarse nos aspectos máis significativos dun problema, evitando distraccións e facilitando a comprensión global.
A seguinte fase é a creación de algoritmos, que consiste en definir un conxunto de pasos ou procesos para debuxar ou medir o froito de maneira sistemática. Esta etapa permite aos estudantes organizar o seu pensamento de forma lóxica e secuencial, aplicando métodos claros para conseguir os resultados desexados.
A análise de datos tamén xoga un papel fundamental neste proceso. Medir o peso do froito antes e despois de manipulalo (como secalo ou cortalo) e analizar os datos recollidos axuda aos estudantes a mellorar as súas habilidades en xestión de datos cuantitativos. A interpretación destes datos e a súa representación en gráficos permite que os estudantes comprendan mellor os resultados e as relacións entre as variables, o que fomenta unha visión máis analítica.
Finalmente, a reproducción gráfica do froito, permite aos estudantes comunicar as súas observacións de forma visual. A capacidade de crear representacións precisas e detalladas é fundamental non só para transmitir coñecemento científico, senón tamén para promover a creatividade e a expresión artística.
En resumo, ao combinar a observación microscópica, a análise de datos e a creación de representacións gráficas, os estudantes desenvolven habilidades de descomposición, recoñecemento de patróns, abstracción e resolución de problemas. Este enfoque interdisciplinar fomenta unha aprendizaxe activa, que non só mellora as capacidades científicas e matemáticas, senón tamén as habilidades creativas e de comunicación visual.
